Hôm nọ đi chơi về, nghe được một câu rất hay: “Lồn Cổ Am, Cam Đồng Dụ, Vú Đồ Sơn”. Hóa ra đây là một câu phương ngôn của người Hải Phòng, nằm trong kho tàng tục ngữ – dân ca – ca dao Việt Nam hẳn hoi nhá. Nghe có vẻ hơi bầy bậy nhưng có ý nghĩa phết đấy!
Lồn Cổ Am: Thôn Cổ Am thuộc huyện Vĩnh Bảo, ngoại thành Hải Phòng. Đây là nơi có nhiều bà mẹ thông minh và giỏi giang nên đã sinh ra nhiều đứa con học giỏi đỗ đạt.
Cam Đồng Dụ: Nơi này có giống cam thơm, ngọt và to nỗi tiếng. Ngày xưa, cam vùng này dành để tiến Vua nên còn gọi là cam tiến Vua.
Vú Đồ Sơn: Phụ nữ ở Đồ Sơn thường có chuyên nghề làm cá, chèo thuyền và kéo lưới. Nhờ lao động chăm chỉ (Và có thể còn có gen di truyền), các cô gái Đồ Sơn có những bộ ngực rắn, tròn và rất đẹp.
Tiện thể bàn về chữ “lìn” dưới góc độ ngôn ngữ học một tí. Đây là một từ dùng để chửi bậy, được lớp người bình dân, văn hóa thấp sử dụng nên không được thanh cao cho lắm. Từ này có ý để chỉ “cái cửa mình”, để chỉ, để nói về bộ phận sinh dục của người phụ nữ.
Thông thường, trong sinh họat đời thường thì từ này được sử dụng trong tình huống kể chuyện tục, chuyện tiếu lâm, hoặc để người ta văng tục, chửi thề… theo kiểu thiếu văn hóa. Riêng trường hợp khác, trong câu vè bình dân, câu đố dân gian xa xưa thì danh “cái lồn” hay “lồn” thì từ này không có dụng ý xấu, hay tục tĩu mà là người xưa muốn ám chỉ, nói bóng gió đến hình tượng khác… chứ không phải để để ám chỉ bộ phận sinh dục của người phụ nữ nữa.
Người Việt nhiều khi dùng từ lồn để ví von, ca ngợi:
Đẻ đứa con khôn, mát lồn rười rượi
Đẻ đứa con dại, thảm hại cái lồn
Lồn lá mít, đít lồng bàn
Sồn sồn như lồn phải lá han
Lồn bà bà tưởng lồn ai
Bà cho ông Lý mượn hai tháng liền.
Lồn lá vông, chồng trông chồng chạy
Lồn là mít, chồng hít chồng ngửi
Lồn lá tre, chồng đe chồng đánh
Lồn Cổ Am, Cam Đồng Dụ, Vú Đồ Sơn
Cơm nhà, cháo chợ, lồn vợ, nước sông
Lo co đầu gối, lo rối lông lồn
Lồn chằng ghế đá, lồn vá xe hơi
Đéo mẹ cái lồn
Tuy nhiên, từ này được coi là từ bất lịch sự trong giao tiếp.
Ăn cái lồn: phủ nhận điều gì đó
Có cái lồn: phủ nhận điều gì đó
Thằng/con mặt lồn: chửi bậy
Vãi cả lồn: thán phục điều gì đó, có thể mang nghĩa tiêu cực
Xấu vãi lồn: rất rất xấu
Như cái lồn: chê bai một điều gì đó
Vãi lồn còn được nói trại đi thành vãi lúa hay vãi lờ, hoặc viết thành vl.
Bổ sung cái lồn (nói nhấn mạnh): Nghĩa là không muốn bổ sung gì cả.
Từ lồn đa số mang nghĩa tục tĩu nhưng hiện nay vẫn có nhiều câu đố từ ngày xưa truyền lại trong đó có từ “lồn”:
“Bốn cô trong tỉnh mới ra
Cái lồn trắng hếu như hoa ngó cần
Sư ông tẩn ngẩn tần ngần
Cái buồi cửng tếu như cần câu rô.”
Đôi khi có những câu đố tuy tục nhưng lời giải lại thanh, ví dụ là câu đố về bộ ấm chén. Nhưng trong một số giao tiếp, tối kỵ dùng từ lồn, đặc biệt là người hơn tuổi, điều đó hết sức bất lịch sự và thô tục.
